NAJWAŻNIEJSZE ZMIANY W PODATKACH I SKŁADKACH ZUS –

które obowiązywać będą od roku 2022*

*Poprzednio przedstawialiśmy poglądowo materiał z najważniejszymi zmianami w 2022 r., tym razem przedstawiamy więcej szczegółów, ponieważ ustawa tzw. „Polski Ład” została już podpisana przez Prezydenta i wchodzi w życie od 01.01.2022, a z pewnymi wyjątkami od roku 2023. Zastrzegamy, że podane informacje nadal jednak są podawane w sposób
uproszczony, pozwalający zapoznać się z głównymi zmianami i ich konsekwencjami.

Zmiana składki na ubezpieczenie zdrowotne

Dotyczy podatników PIT w ten sposób, że nie jest odliczana od podatku i jednocześnie jej kwota nie jest limitowana, natomiast zależy od dochodu, uzyskiwanego przez:

1. zatrudnionych na podstawie umów o pracę i umów cywilnoprawnych, w stawce 9%,
2. członków zarządu, prokurentów, członków rad nadzorczych spółek, w stawce 9%,
3. przedsiębiorców, w tym wspólników z ich udziału w spółkach osobowych (o ile ich spółka osobowa nie podlega pod podatek CIT, zamiast pod podatek PIT), w stawkach:
   – 9% dla rozliczających się w skali podatkowej 18% lub 32% wg art. 27 UPDOF,
   – 4,9 % dla rozliczających się podatkiem liniowym (19%) lub tzw. IP Box (5%) wg art. 30c, 30ca.

Inaczej dla podatników RPE (ryczałt od przychodów ewidencjonowanych) lub takich, którzy nie utracą w roku 2022 i następnych prawa do opodatkowania kartą podatkową, nowa składka zdrowotna także nie jest odliczana od podatku, ale jest limitowana i wyniesie:

1. odpowiednio około 320 zł lub 520 zł lub około 930 zł dla „ryczałtowców” mieszczących się w progach przychodu (rocznie) do 60 tys. lub do 300 tys. lub powyżej 300 tys., ponieważ ustala się ją z tabeli dla 60%, 100%, 180% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce wg GUS,
2. 9% aktualnego, najniższego wynagrodzenia dla rozliczających się kartą podatkową.

Osoby współpracujące z przedsiębiorcą, opłacają składkę 9% od przeciętnego wynagrodzenia wg GUS. Szacuje się, że przeciętne wynagrodzenie będzie wynosiło około 5.900 zł, więc składka zdrowotna wg nowych zasad wyniesie około 530 zł miesięcznie.
Składki zdrowotne nadal będę miesięczne i niepodzielne (zawsze za cały miesiąc). Oblicza się ją wg dochodu (przychodu) uzyskanego w miesiącu poprzedzającym, narastająco, uwzględniając poprzednie miesiące rozliczeniowe. Dochód pomniejsza się o zapłacone (odliczone) składki ZUS ubezpieczenia emerytalnego, rentowego, chorobowego i
wypadkowego. Nie zmienia się termin składania miesięcznych rozliczeń i wpłat składek dla płatników posiadających osobowość prawną lub przedsiębiorców będących podatnikami CIT (nadal 15 dzień m-ca). Zmieniają się terminy wysyłania deklaracji i wpłaty składek dla przedsiębiorców, którzy jednocześnie są płatnikami ZUS i jednocześnie podatnikami PIT (lub PPE):
• od teraz,
• 20 dzień m-ca.

Nadal składka zdrowotna naliczana będzie osobno, dla każdego ze źródeł dochodów (przychodów), a w każdym ze źródeł płatnik obliczy i zapłaci składkę tyle razy, ile wystąpi tytułów uzyskiwanego dochodu (przychodu) z tym, że:
• dla przedsiębiorców rozliczających się w skali, liniowo lub przez IP Box, podstawę obliczenia składki stanowi suma dochodów, ale sumowane są razem tylko dochody jednego rodzaju.
• dla przedsiębiorców RPE („ryczałtowcy”), podstawę stanowi suma przychodów.

Płatnicy odpowiedzialni za naliczenie i pobranie składek, działają – każdy osobno, w ramach podlegających im rozliczeń podatnika. Podatnik samodzielnie ewentualnie połączy i rozliczy całość w swoim rozliczeniu rocznym, tak jak do tej pory robił to z podatkiem dochodowym, jeśli w trakcie roku podlegał w tym względzie wielu płatnikom.
Dla przedsiębiorców, w razie straty lub braku dochodu (przychodu) wprowadzono obowiązkową składkę minimalną, która (w roku 2022) nie może być niższa niż 270,90 zł/miesiąc (3.250,80 zł/rok). Dotyczy to wszystkich przedsiębiorców, także podatników podatku liniowego i IP Box.
Rok składkowy trwa od 1 lutego jednego roku do 31 stycznia następnego roku. Z uwagi na roczne rozliczenie PIT lub RPE, wystąpić może nadpłata składki zdrowotnej. Korektę można jednak złożyć nie później niż do końca drugiego miesiąca od upływu terminu złożenia rocznego zeznania podatkowego. Późniejsze korekty nie są przewidziane.
Pojawiły się interpretacje wg których, nowa składka zdrowotna, chociaż nieodliczana od podatku, mogłaby być w dacie poniesienia, zaliczana w całości do kosztów uzyskania przychodu. Osoba fizyczna posiadająca 100% udziałów w spółce z o.o., a także wspólnicy spółki komandytowej będą płacić składkę zdrowotną w wysokości 9% podstawy, którą stanowić będzie kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wg GUS (szacowana składka około 530 zł miesięcznie).

Ulga dla kasy średniej i podniesienie kwoty wolnej od podatku

Podniesienie kwoty wolnej od podatku dotyczy podatników PIT rozliczających się w skali podatkowej (18% i 32%) w ten sposób, że podwyższeniu do 30.000 zł ulega kwota wolna od podatku i jednocześnie zwiększa się pierwszy próg podatkowy do kwoty 120.000 zł rocznie. Zmiany te nie mają wpływu na podatek dochodowy obliczany liniowo, IP Box i ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Ulga tzw. dla „klasy średniej” polega na odliczaniu pewnych kwoty od dochodu u takich podatników PIT, którzy:

1. są zatrudnieni na podstawie stosunku służbowego, pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy, ale z pominięciem takich przychodów, dla których podatnik był uprawniony do stosowania 50% kosztów uzyskania przychodów
2. lub są przedsiębiorcami rozliczającymi się tylko w skali podatkowej (18%, 32%), ale ma zastosowanie wyłącznie w takiej sytuacji, w której przychód podatnika, przed zastosowaniem ulgi, mieści się w przedziale miesięcznym 5.701 zł – 11.141 zł (czyli rocznie 68.412 zł – 133.692 zł).

Ulga nie dotyczy: dochodów z umów cywilnoprawnych oraz dochodów o jakich mowa w art. 13 UPDOF (m.in. wynagrodzenia członków zarządu), przedsiębiorców na podatku liniowym, IP Box i podatku zryczałtowanego. Ustala się ją najpierw w trakcie roku w miesięcznych limitach kwotowych, najpierw na etapie obliczania, poboru i wpłaty zaliczki podatku wg dwóch wzorów (inny wzór powyżej i poniżej dochodu 8.549 zł w miesiącu). Potem, korygując w rozliczeniu rocznym, podatnik samodzielnie stosuje również dwa wzory, dla wyrównania – dopłaty lub zwrotu – podatku za cały rok (analogicznie, używa inne wzory powyżej i poniże dochodu 102.588 zł rocznie).

Koniec atrakcyjnego „wykupu prywatnego” z leasingu przez przedsiębiorców

Jeżeli samochód był wykorzystywany w działalności gospodarczej na podstawie leasingu operacyjnego, jego sprzedaż (po wykupie) będzie rodzić przychód w źródle działalność gospodarcza. Jeżeli podatnik po wykupie samochodu nie przeznaczy go do działalności gospodarczej i następnie sprzeda, to żeby ta sprzedaż była zaliczona do źródła sprzedaż
prywatna i nie rodziła już przychodu w PIT, musi upłynąć 6 lat od końca miesiąca, w którym wycofał samochód z działalności.

Zmiany w opodatkowaniu przychodów z najmu i amortyzacji nieruchomości

Rok 2022 jest ostatnim, w którym co do przychodów z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy (ale tylko nieruchomości!), podatnicy osoby fizyczne mogą wybierać sposób opodatkowania na zasadach ogólnych lub tzw. prywatnym najmie, opodatkowanym ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych (RPE). Od dnia 01.01.2023r. zmiany
polegać będą na:

1. osoby fizyczne, działające „prywatnie” opodatkować się z najmu nieruchomości będą mogły wyłącznie podatkiem zryczałtowanym;
2. osoby fizyczne, działające przy wynajmowaniu jako przedsiębiorcy, nadal będą mogli wybrać podatek liniowy lub skalę podatkową, tyle że dla nieruchomości mieszkalnych nie będą mogły zaliczać amortyzacji do kosztów uzyskania przychodu (i nie będą stanowić środków trwałych…).

Nie jest jasne co z możliwością zaliczenia w trakcie roku 2022 w koszty amortyzacji nieruchomości mieszkalnych. Wg nowego art. 22c pkt 2 UPDOF: „(amortyzacji nie podlegają) budynki mieszkalne wraz ze znajdującymi się w nich dźwigami, lokale mieszkalne stanowiące odrębną nieruchomość, spółdzielcze własnościowe prawdo do lokalu mieszkalnego oraz prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, służące prowadzonej działalności lub wydzierżawiane albo wynajmowane na podstawie umowy”. Przepisy przejściowe nie są jednoznaczne czy ostatnim rokiem, w którym prowadzi się amortyzację k.u.p. jest zatem rok 2021 czy 2022? Wnioski są takie, że:
• nieruchomości mieszkalne nabyte lub wytworzone przed 01.01.2022 r. – zakaz amortyzacji od 1.01.2023 r.
• nieruchomości mieszkalne nabyte lub wytworzone po 31.12.2021 r. – zakaz amortyzacji od 1.01.2022 r.

Zakaz tzw. „ukrytej dywidendy” w spółkach, które są podatnikami CIT

Przepis dotyczy spółek i wspólników spółek: akcyjnych, z ograniczoną odpowiedzialnością, komandytowo-akcyjnych oraz takich spółek komandytowych i jawnych, które są podatnikami CIT (czyli takich jawnych, w których składzie działa osoba prawna lub takich komandytowych, w których osoba prawna jest komplementariuszem). Nie ma przy tym znaczenia, czy wspólnik o jakim mowa w nowych przepisach (art. 15b UPDOP) jest osobą fizyczną, czy prawną. W opisanej sytuacji:

1. nie uważa się za koszty uzyskania przychodu spółki, żadnych świadczeń ze strony wspólnika, jeśli ich cena lub termin są w jakikolwiek sposób uzależnione od zysku spółki lub wysokości tegoż zysku;
2. natomiast, jeśli cena świadczenia od wspólnika co prawda nie zależy od zysku spółki, ale
   a. racjonalnie („racjonalnie” w uznaniu organu podatkowego) działająca spółka by nie ponosiła takich kosztów lub porównywalne świadczenia mogłaby kupić taniej od jakiegoś innego dostawcy,
   b. chodzi o wynagrodzenie wspólnika za udostępniane spółce prawa do aktywów, które stanowiły własność lub współwłasność wspólnika lub podmiotu powiązanego ze wspólnikiem przed utworzeniem spółki to maksymalna, możliwa do zaliczenia w koszty podatkowe wartość tego rodzaju świadczeń, nie może być wyższa niż kwota zysku brutto (po uwzględnieniu tych wartości w danym roku podatkowym), uzyskanego w roku obrotowym, w którym takie koszty poniesiono (zysk brutto w rozumieniu przepisów o rachunkowości, czyli przepis niekorzystnie reguluje okresy, gdy rok podatkowy nie pokrywa się z obrotowym!).

Nowy minimalny CIT (przychodowy, od straty lub zbyt małych dochodów)

Nowy art. 24 ca UPDOP dotyczy podatników CIT, w tym spółek osobowych podlegających pod CIT oraz zagranicznych zakładów podatkowych w Polsce. Podatnikami stają się takie podmioty, które z działalności operacyjnej ponoszą…. stratę lub udział dochodów ze źródeł operacyjnych w przychodach podatkowych jest mniejszy niż 1% i których podatek CIT obliczony na dotychczasowych zasadach byłby niższy niż nowy, minimalny. Zwolnione z „minimalnego” podatku CIT są podmioty:

• rozpoczynające działalność w roku podatkowym,
• których udziałowcami są wyłącznie osoby fizyczne i które nie posiadają udziałów w innych spółkach,
• które są podatnikami tzw. estońskiego CIT („nowego” lub starego),
• dotknięte nagłym spadkiem przychodów (więcej niż 30% rok do roku poprzedzającego).

Podatek oblicza się w stawcie 10% od specjalnej podstawy opodatkowania, ustalanej w sposób na tyle skomplikowany, że znacznie wykracza to poza ramy niniejszego streszczenia (np. analizuje ewentualne aktywa i rezerwy z tyt. tzw. podatku odroczonego). Na potrzeby obliczeń używa się zaawansowanych metod z zakresu ustawy o rachunkowości, które w normalnych warunkach nie dotyczyłyby podmiotów, korzystających z dozwolonych w tej ustawie uproszczeń. Nowy, minimalny CIT ustala się tylko rocznie, po roku za cały rok w wyniku czego, może powstać obowiązek dopłaty w razie, gdyby „zwykły” CIT podatnika okazywałby się niższy niż obliczony dla tej samej spółki, nowy, specjalny podatek minimalny. Dopłaca się w takim wypadku różnicę.

Ograniczenie zwolnienia z podatku od dywidend między spółkami

Zmienia się art. 26 UPDOP w ten sposób, że zamiast zwolnienia 100%, obowiązywać będzie zwolnienie 95%. Pozostałe warunki (limit kwotowy do 2 mln zł, minimalne udziały, okres, siedziba spółki, oświadczenia itp.) bez zmian.

Nowy „estoński” CIT

Podstawowe trzy zasady „estońskiego” CIT to:

1. odroczenie opodatkowania spółki do czasu dystrybucji zysków dla wspólników,
2. w momencie, gdy dochodzi do dystrybucji zysku ze spółki dla wspólników, zaliczanie na poczet osobistego
   podatku PIT wspólników pewnej części podatku CIT zapłaconego w tej sytuacji przez spółkę,
3. w razie, gdyby spółka nie wypłacała zysków dla wspólników, de facto brak podatku, nawet po ewentualnej
   rezygnacji z tego sposobu opodatkowania.

Główne różnice między rozliczeniem „estońskiego” CIT a zwykłym podatkiem polegają na:

• znacznie szerszej definicji dystrybucji zysków niż dywidenda (np. wydatki niezwiązane z działalnością),
• możliwość opodatkowania przy przejściu na „estoński” CIT (sprawdza się tzw. dochód z przekształcenia),
• podejściem do kosztów i przychodów spółki bardziej w ujęciu bilansowym, niż podatkowym.

Stawki i podatek, gdy dochodzi do wypłaty stosuje się w sposób następujący:

• dla podatników małych (sprzedaż netto plus podatek VAT w roku 2021 mniejszy niż 5.513 mln zł) 10% „estońskiego” CIT spółki i możliwość zaliczenia 90% tej kwoty na poczet 19% PIT wspólnika (czyli de facto 20,0% lub 18,1%)*,
• dla podatników innych niż mały (sprzedaż netto plus podatek VAT w roku 2021 od 5.513 mln zł wzwyż) 20% „estońskiego” CIT spółki
  i możliwość zaliczenia 70% tej kwoty na poczet 19% PIT wspólnika (czyli de facto 25,0% lub 21,2%)*.

* uwaga! Różnica między 20% a 18,1% i 25% a 21,2% wynika z opublikowania przez Min. Fin. objaśnień, które jednak nie są zgodne z matematycznym liczeniem procentów składanych, a podają % mniej korzystne, dlatego powstaje wątpliwość, czy jest to tylko zwykły błąd, czy też fiskus jednak wprowadza w ten sposób jakąś specjalną metodę, świadomie inną niż prosta matematyka.

Najważniejsza nowość polega na możliwości korzystania z „estońskiego” CIT nie tylko przez spółki akcyjne oraz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ale także takie komandytowo-akcyjne oraz takie spółki komandytowe, w których składzie wspólników (komplementariuszy, komandytariuszy oraz komandyto-akcjonariuszy) działają wyłącznie osoby fizyczne, oraz w okresie korzystania z „nowego estońskiego” CIT-u:

• spółka nie posiada udziałów (lub podobnych praw) w innych spółkach,
• zatrudnia co najmniej 3 pracowników, chyba że jest to jej pierwszy rok działalności (start-up), w którym wystarczy zatrudnienie min. 1 pracownika, pod warunkiem, że start-up nie przekroczył 2 mln EUR obrotu,
• osiąga przychody z działalności operacyjnej co najmniej 2x wyższe niż przychody finansowe (tzw. pasywne),
• rozlicza „estoński” CIT co najmniej przez 4 lata, a w razie gdyby w okresie 4 lat utraciła uprawnienie co tej formy podatku, oblicza i opłaca wstecz podatek wg normalnych zasad,
• sporządza sprawozdania finansowe wg polskiej Ustawy o rachunkowości (nie wg MSR / MSSF).

Wprowadza się możliwość wejścia w nowy „estoński” CIT w trakcie roku podatkowego, pod warunkiem zamknięcia ksiąg i rozliczenia „zwykłego” podatku CIT za okres od początku roku do przejścia na „estoński”. Od 2022 r. przy „estońskim” CIT nie trzeba będzie zrealizować inwestycji w określonych do tej pory limitach kwot.

Dodatkowo, pewnym „bonusem” w podatku od towarów i usług (VAT) jest uprawnienie podatnika „nowego estońskiego CIT” do rozliczania się z VAT kwartalnie, o ile w roku poprzedzającym, jego przychody ze sprzedaży netto, powiększone o podatek VAT nie przekroczą równowartości 4 mln EUR.

Inne zmiany, na tle zmian w CIT i PIT

• Obniżenie limitu transakcji za gotówkę pomiędzy przedsiębiorcami do 8.000 zł (brutto), ale z jednoczesnym wprowadzeniem zakazu przyjmowania płatności gotówkowych od konsumentów powyżej 20.000 zł (lub równowartości w walutach obcych).
• Konsekwencje nielegalnego zatrudnienia, w odniesieniu do ujawnienia nieopodatkowanych lub nieoskładkowanych wynagrodzeń, przez które rozumie się takie wynagrodzenia jakich pracodawca (zleceniodawca, płatnik) „nie ujawnił”, polegać będą na nałożeniu na płatnika obowiązku opodatkowania i oskładkowania, bez możliwości zaliczenia ujawnionych kwot wynagrodzenia, podatku i składek w koszty uzyskania przychodów, przy jednoczesnym zwolnieniu z PIT i ZUS tej zatrudnionej nielegalnie osoby.